7 oktober 2021
Spiegeltje, spiegeltje aan de wand …
'Een mooie vrouw verbrijzelt weloverwogen tijdig haar spiegel om dit niet later bij het tanen van haar schoonheid uit ergernis te hoeven doen.' De 17de eeuwse Spaanse jezuïet Baltasar Gracián Y Morales (1601-1658) geeft deze raad mee in zijn in 1647 gepubliceerd 'Handorakel en kunst van de voorzichtigheid', een deels machiavellistische, deels moralistische handleiding met een verzameling praktische leefregels voor de omgang met mensen. Over de man schrijft Gracián dat 'een verstandig man zijn harddraver best op tijd terugtrekt en niet wacht totdat hij door een val op de renbaan de lachlust opwekt'. Mannen zijn best verstandig en vrouwen mooi. Hier spreekt een 17de-eeuwse man, maar geldt dit niet nog steeds? Ook voormalig supermodel Linda Evangelista ontsnapt niet aan het vrouwelijke keurslijf en heeft meer dan waarschijnlijk vele lastige uren doorgebracht voor haar spiegel, want ze liet zich verleiden tot een cosmetische ingreep. Die ingreep voldeed niet aan haar verwachtingen en kluistert haar al vijf jaar aan huis, waardoor ze nu juridische stappen onderneemt tegen het bedrijf dat de ingreep uitvoerde. Zou het kunnen dat mooie vrouwen het er moeilijker mee hebben om ouder te worden dan minder mooie? En al zeker als ze, zoals Evangelista, als fotomodel voortdurend in de schijnwerpers stonden omwille van die schoonheid? Waarom niet gewoon aanvaarden dat het vorderen van de tijd zijn meedogenloze sporen nalaat? Waarom krampachtig de bij voorbaat verloren strijd aangaan? Waarom eerst vrijwillig een volstrekt overbodige ingreep ondergaan en daarna de uitvoerders aanklagen? Worden vrouwen in die richting geduwd of is het ook een innerlijke drijfveer?
Het stereotiepe idee van vrouwelijke schoonheid schrijft een slank figuur, dik haar, volle lippen en een perfect gebit voor. Body positivity gaat daartegenin, stelt aan de kaak dat het schoonheidsideaal onbereikbaar hoge eisen stelt. Geen enkele vrouw heeft er immers verdienste aan dat ze mooi is, noch treft een minder mooie vrouw schuld dat de natuur haar een als 'gewoontjes' of 'lelijk' beschouwd uiterlijk toebedeelde. De beweging mag echter niet doorslaan naar het vergoelijken van ernstig overgewicht. Daarvan is het duidelijk bewezen dat het gezondheidsproblemen veroorzaakt.
Body positivity zou vooral eveneens naar leeftijd uitgebreid moeten worden. Het ouder worden van het vrouwenlichaam met de daarbij horende uiterlijke veranderingen moet worden omarmd. Als een normaliteit, zoals dat ook bij mannen het geval is. Want we zijn harder voor vrouwen. Mannen mogen een buikje hebben, vrouwen worden erop afgerekend. Mannen mogen grijs worden – dat staat sexy. Maar van vrouwen wordt verwacht dat ze toch nog een tijd of blijvend hun haar kleuren. Vrouwen mogen, maar moeten daar niet in meegaan. Mooie, bekende, rijke vrouwen gaan daar soms heel ver in. Nochtans zijn zij het die een duidelijk statement kunnen maken door niet aan hun lichaam te laten sleutelen. Liposuctie, siliconenborsten, schaamlipcorrecties, lipfillers, botox enz. Het is niet noodzakelijk. Eerder zelfs ook een bron van inkomsten voor voornamelijk mannelijke plastisch chirurgen. Om dan als logisch vervolg bij het ouder worden de onvermijdelijke facelift te overwegen. Wanneer het resultaat van al de correcties dan niet aan de wensen voldoet, of nadelige gevolgen veroorzaakt, voelt men zich benadeeld en ondervindt men last, waarna de geraadpleegde redder in nood uiteindelijk aangeklaagd wordt. Onnodige zorgen dus over een natuurlijk fenomeen dat men beter gewoon zijn gang laat gaan. De jeugdigheid koste wat kost willen behouden, is verspilde energie. Vrouwen moeten de juiste strijd aangaan. Niet die tegen het ouder worden zelf, maar wel die tegen onrealistische voorschriften die voornamelijk gelden voor vrouwen. Voornamelijk, want de tendens lijkt zich stilaan ook uit te breiden naar mannen.
Het ís lastig om voor de spiegel te staan en donkere haren grijs te zien worden, rimpels te zien verschijnen en strakheid verloren te zien gaan. Maar het is niet anders. Ouder worden, het was zo voor onze voorgangers, het zal zo zijn voor degenen die na ons komen. De meedogenloze tand des tijds, er valt niet aan te ontkomen.
Gewiekste Gracián leert de lezer van zijn Handorakel nuttige kneepjes op het vlak van omgang en communicatie, maar wat spiegels betreft, sloeg hij de bal mis. De spiegel verbrijzelen is enkel zichzelf bedriegen. (Oudere) vrouwen moeten zich niet letterlijk, maar figuurlijk bevrijden van de spiegel. De vereisten van een maatschappij die alleen jeugdigheid verheerlijkt, overboord gooien. Zich minder zorgen maken over hoe de buitenwereld hen op dubbele wijze 'klasseert'. Volgens Baltasar Gracián 'mag u niet wachten tot u een ondergaande zon bent'. Hij geeft er de voorkeur aan dat u zich tijdig als een zon achter de wolken terugtrekt. Nochtans, gaat er niet net veel pracht uit van een openlijk ondergaande zon? Klassieke schoonheden op leeftijd blijven klassieke schoonheden. Linda Evangelista had dat kunnen weten.
Meer van Sophia De Wolf