2 augustus 2021
Wijziging moslimgedrag (deel 1)
In 2017 vroeg ik me af waarom de moslims onder mijn patiënten en in het straatbeeld almaar sterker de nadruk gingen leggen op het feit dat ze uit een islamitische cultuur stammen. De twaalf maanden voor mijn pensioen viel me dan weer een tegenovergestelde trend op. Deze constatering staat haaks op hetgeen Jan Leyers in januari 2019 liet optekenen in een interview met De Morgen. Maar wat ik schrijf, is een persoonlijke vaststelling – anekdotisch dus – en pretendeert niet algemeen geldend te zijn. Het is enkel een poging om te begrijpen wat er gaande is.
Leyers gelooft dat er nog altijd een religieus reveil aan de gang is, waarbij veel jonge moslims strikter in de leer zijn dan de voorgaande generaties. En hij geeft onder andere het voorbeeld dat in de zestiger en zeventiger jaren Marokkanen zonder gêne mee op café gingen. Aan dat laatste knoop ik toch wel enige bedenkingen vast: hun werd eenvoudigweg de toegang ontzegd tot die drankgelegenheden – Arabieren mochten daar helemaal niet binnen! Ik herinner me in de Antwerpse binnenstad nog al die bordjes met 'Interdit aux Nord-Africains' achter de ramen, bordjes die zelfs tot in de jaren zeventig aanwezig bleven, toen ik al op de unief zat en mijn nicht een kroeg uitbaatte op de Ossenmarkt. Achteraf vind ik het vreemd dat niemand – ook ik niet – zich daar vragen bij stelde, vooral in een havenstad waar het toch volliep met zeevaarders van allerlei nationaliteiten. Protesteren deden we natuurlijk wel tegen 'Slegs vir blankes' in het Zuid-Afrika van De Klerk.
Ik weet trouwens niet wat al die plakkaatjes opeens heeft doen verdwijnen. Lag hier een wetswijziging aan de basis van? Ik vermoed dat het veeleer een pragmatische houding was: gaandeweg stikte het van de Noord-Afrikanen in het Antwerpse centrum en allicht wilden de handelaars geen ingegooide ramen riskeren.
Waar tot begin 2018 jonge kerels bij mij in djellaba op raadpleging waren verschenen en pubermeisjes gesluierd – terwijl zij tevoren 'gewoon' een jeans droegen – constateerde ik dat dit fenomeen even bruusk als het was opgedoken ook weer verdween. Net als de extreem lange baarden bij de mannen. Vreemd toch, deze plotse kentering. Enkel de westerse vrouwen die zich bekeerd hadden en getrouwd waren met een Arabier bleven het nuttig oordelen hun geloofsovertuiging extra dik in de verf te zetten: zij zagen er nog altijd het meest islamitisch van allemaal uit, katholieker als ze wilden zijn dan de paus.
Natuurlijk bestaat er een soort omgekeerde gentrificatie in de Gentse volkswijken die Arabieren (en Turken trouwens ook) verjagen naar de randgemeenten van de stad, omdat ze wegvluchten van wie bezig is hun plaats in te nemen, zoals Bulgaren en Roma. Maar dat is mijns inziens niet de enige verklaring. Ik vraag me af in hoeverre de uitstraling van de fundamentalistische islam niet is aan het afnemen. Tarik Fraihi, politiek directeur van Groen die tien jaar bij het OCAD heeft gewerkt voor het inschatten van de terreurdreiging, zegt in De Morgen dat de aanslagen van 11 september 2001 een trigger zijn geweest; het viel hem op dat vanaf dat ogenblik jongeren zich gingen beroepen op geloofsteksten – wat volgens hem nieuw was – en een toenemende drang vertoonden naar segregatie: het wij-zij-denken waar ook Leyers naar verwijst en wat ik net zo goed mocht ervaren in mijn huisartsenpraktijk. We weten allen hoe deze mentaliteitsswitch geleid heeft naar Sharia4Belgium, een eerste opstap voor de jihadstrijders naar Syrië, om ten slotte te ontsporen in IS.
Opvallend hoeveel van mijn patiënten filmpjes – ook de meest gruwelijke – op hun smartphone hadden staan. Frappant ook dat zij een heel ander nieuws aangereikt kregen dan hetgeen mij bereikte langs onze nationale zenders of via de klassieke media. Een verklaring hiervoor bieden ongetwijfeld de schotelantennes die niet meer weg te branden zijn uit ons stadsbeeld en waarlangs de Saudi's hun salafistische boodschappen kunnen spuien. Maar evenzeer een verklaring was de goed gefinancierde propaganda van IS op websites en sociale media.
Een greep uit de verhalen die ik te horen kreeg. De fanatieke ontkenning van de dood van Osama bin Laden, want dat was louter Amerikaanse propaganda. De stelligheid dat de slavenhandel nooit in handen was geweest van de Arabieren; enkel Europeanen hadden zich hier schuldig aan gemaakt. De Verenigde Staten en Israël zelf lagen aan de basis van de diverse terreuraanslagen tegen hun eigen burgers met de bedoeling hun militair optreden in de moslimlanden bij hun landgenoten te kunnen rechtvaardigen. De onthoofding van de westerse gijzelaars berustte op geen enkele realiteit; het waren getrukeerde opnames, zorgvuldig geregisseerd in Hollywood … En mijn islamitische patiënten bleken dermate bezeten van hun eigen gelijk dat elke poging om nuance aan te brengen een driftige, uitzinnige woede uitlokte, omdat ik, als westerling, alleen naar fake nieuws keek en luisterde. Ik deed dan ook geen moeite meer op dat vlak.
Ondanks ons meningsverschil viel er op geen enkel moment een vijandige houding te noteren. Ik werd altijd geaccepteerd als hun dokter … én als de homoseksueel die ik ben. Er gold alleen een stilzwijgende code dat dit een onderwerp was waarover men niet sprak. Geen enkel probleem dat rees bij lichamelijk onderzoek. En zeker niet als ik dat op hun vrouwen uitvoerde. (Wordt vervolgd)
Meer van Rudy Van Giel