9 juli 2021
Solidariteit met je buren is van alle tijden (deel 2)
In het eerste deel van dit artikel beschreef ik hoe solidariteit tussen mensen kan groeien, en dit onafhankelijk van de nationaliteit of origine waartoe zij behoren. In dit tweede deel toon ik aan hoe de gebeurtenissen in de Limburgse mijnstreek vijftig jaar na de feiten nog altijd nazinderen in de Belgische politiek.
Merkwaardig bij de mijnwerkersstaking uit 1966 is namelijk dat de vakbonden ACV en ABVV zich al vroeg terugtrokken uit het eenheidsfront en dat ze hun leden geen steun meer toezegden bij de actie. Was er misschien druk uitgeoefend vanuit het rooms-rode kabinet? De kompels bij de schachtbokken konden daarentegen wel rekenen op de toenmalige Volksunie, die het communautaire geurtje rond de steenkolenkwestie aangreep om zich ten aanschouwe van heel Vlaanderen te profileren. Het verleende de partij een flinke boost, want bij de volgende verkiezingen zou zij in de kamer acht en in de senaat vijf zetels bijwinnen. Dezelfde gebeurtenissen, aan de fabrieksrand in het verre Limburg, legden ook de kiem van Mijnwerkersmacht, een groepering die later eerst zou vervellen tot AMADA, en daarna tot de huidige PVDA.
Vijftig jaar na de feiten blijf ik het nog altijd onbegrijpelijk vinden dat de officiële syndicaten zich niet roerden en hun basis de rug toekeerden. Hoe kan je het pikken dat men met scherp op stakers schiet, op je eigen leden nota bene! En dan nog wel onder Vranckx, een socialistisch minister van Binnenlandse Zaken! Alleszins moet de rijkswacht er ongemeen brutaal tegenaan gegaan zijn, te oordelen naar de verslagen van buitenlandse journalisten die je er moeilijk van kunt verdenken beïnvloed te zijn door Belgische politieke overwegingen. Op het internet kan je nog nalezen hoe de reporter in Het Algemeen Dagblad over het 'bestiaal optreden' van het korps berichtte: "Ouden van dagen, vrouwen en kinderen werden niet meer ontzien. In een oogwenk werden tientallen mensen met geweerkolven tegen de grond geslagen."
In aansluiting daarop werd het bijzonder onrustig in Genk. Er heerste een grimmige sfeer in de straten. Het was oorlog. Door het centrum reden zwaar gepantserde wagens en legercolonnes, die het van de rijkswacht zouden overnemen. Langs de weg, achter hun vensters, keken alle inwoners vijandig toe, verbonden als we waren door een samenhorigheid zoals ik die later nooit meer ervaren heb. Onder de gegeven omstandigheden oordeelden mijn ouders het evenwel niet opportuun voor een veertienjarige om zich nog op weg te begeven, zodat ik gedurende weken niet meer bij mijn vriendjes aan huis kwam. Ik zag ze soms zelfs niet meer op school, omdat ook hun moeders en vaders het veiliger achtten hen daar weg te houden.
En wat gebeurde er met de binnenlandse pers? Stel je voor: de regering greep in om de berichtgeving op de openbare omroep boudweg te verbieden. Een reportage voor het toenmalige radiomagazine, Actueel, werd uit de ether gehouden. En een televisieverslag van Maurice De Wilde, Mijnalarm, zou tot driemaal toe op het veto botsen van vicepremier Antoon Spinoy, een BSP'er.
Dat soort openlijke censuur, zou zoiets vandaag de dag nog mogelijk zijn?
Hoe ver de politieke elite van ons land in die tijd verwijderd zat van de sociale realiteit te velde, sprak in feite het best uit de verwondering waarvan premier Pierre Harmel destijds blijk gaf, toen hij het had over de onlusten en het vandalisme van "die brave Limburgers". Il faut le faire, de rollen durven om te keren en van het slachtoffer de dader maken! Dat was allicht een tactiek die hij geleerd had aan de balie als stagiair-advocaat.
Ik zat dus in een gemengde klas. Maar dat begrip sloeg niet enkel op de verschillende nationaliteiten. Wanneer ik hierboven altijd over 'vriendjes' heb gesproken, dekt die term namelijk net zo goed de lading van 'vriendinnetjes', want in tegenstelling tot het vrije onderwijs deed een officiële school aan co-educatie zoals dat formeel heet. En naar het de meeste homo's betaamt, kon ik bijzonder goed opschieten met meisjes – het is alsof je ergens onbewust een zielsverbondenheid ervaart. Samen tegen het machismo en tegen de discriminatie. Zij aan zij voor het doorbreken van de rolpatronen. In mijn ogen betekende de emancipatie van de vrouw meteen ook die van de man. Zonder het te beseffen bleek ik dus als puber en adolescent al een feminist, op het ogenblik dat het woord beslist nog niet zo ingeburgerd klonk. Mensen met wie ik opgegroeid was en die met mij samen naar de universiteit trokken om identiek dezelfde studies te volgen … hoe bestónd het dat zij zich niet op dezelfde rechten zouden kunnen beroepen? Ongeacht hun origine, ongeacht hun geslacht. Racisme en vrouwenonderdrukking berusten op identieke mechanismen.
Ongeveer tegelijkertijd met het sluiten van de Limburgse mijnen brak in Herstal een staking uit, uniek in zijn soort en omvang, die bij mijn weten in de Belgische geschiedenis nooit een herhaling vond. Bijna drie maanden lang legden bij FN zo'n drieduizend vrouwelijke arbeidskrachten het werk neer om gelijk loon af te dwingen voor gelijk werk. Dat was ongezien. Het luidde een nieuwe fase in bij onderhandelingen over arbeidsovereenkomsten; het zette de sociale verhoudingen op scherp en zwengelde het maatschappelijk debat aan van een gerechtvaardigde ontvoogdingsstrijd. Want ageren tegen vrouwendiscriminatie, homofobie, racisme en kapitalisme … tenslotte is het één beweging met hetzelfde draagvlak. Zo klinken de woorden van de Amerikaanse filosofe Angela Davis. Tot dat inzicht kwam zij vanuit haar feminisme, ik vanuit mijn invalshoek als homoseksueel.
_Meer info
Een reportage over de sluiting van de mijn van Zwartberg.
Lees hier het eerste deel van dit artikel.
Meer van Rudy Van Giel