9 juni 2021
Ivermectine versus COVID-vaccins: een extreem staaltje irrationaliteit
Wanneer ik dit schrijf, heb ik net mijn eerste COVID-vaccin gekregen. Een opluchting, na zolang ernaar uitgekeken te hebben. Een pak sneller dan ik had verwacht: nog geen anderhalf jaar wachten. Knap werk van de wetenschappers. Ik vond het mooi om te zien, al die mensen die zich laten vaccineren. Hoe we samen, met wetenschap en goede wil, de strijd aangaan tegen een gevaarlijk virus.
En dan zien we dingen gebeuren die je eigenlijk niet voor mogelijk acht: de groeiende vaccintwijfel en COVID-desinformatie. Ik zag hoe een bevriende huisarts (ik zal haar naam niet vernoemen), die erg begaan is met gezonde voeding, duurzaamheid en het welzijn van mensen en andere dieren, meer en meer kritisch werd tegenover de COVID-vaccins. Die huisarts gleed langzaam weg in de richting van pseudowetenschap. Zo ver zelfs, dat ze onlangs enkele vaccinkritische artikels op sociale media deelde van wel zeer beruchte pseudowetenschappers: Jozef Mercola en Stephanie Seneff.
We raakten in discussie, waarbij het geneesmiddel Ivermectine aan bod kwam. Toen stuurde ze me een link naar een wel zeer bijzonder artikel in Naked Capitalism. Meestal moet je als scepticus vele bronnen raadplegen om een artikel te factchecken. Maar dit Naked Capitalism artikel was bijzonder in de zin dat het zelf alle informatie bevat om na wat kritisch denken te concluderen dat het niet klopt. Het hoeft niet te verbazen dat iemand met een gebrek aan kritisch denken of met de foute morele waarden een dergelijk artikel kan schrijven. Maar het is wel verbazend wanneer een huisarts, een intelligente, hoger opgeleide persoon die wel de juiste waarden zoals volksgezondheid deelt, erin trapt. Die huisarts raadt het COVID-vaccin af en beveelt Ivermectine aan, en daarin zit een inconsistentie.
Even enkele relevante feiten op een rijtje. 1: Ivermectine is een bewezen effectief en veelgebruikt medicijn tegen parasieten, waarvoor zelfs een Nobelprijs werd gegeven. 2: Ivermectine is een essentieel geneesmiddel volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). 3: Datzelfde WHO raadt, op het moment van dit schrijven, het gebruik van Ivermectine tegen COVID-19 af, tenzij in experimenteel onderzoek (klinische studies). Andere regulerende instanties, zoals het Europese EMA en de Amerikaanse FDA, volgen daarin. 4: De eerste en mogelijk belangrijkste producent van Ivermectine, de farmareus Merck, zei dat Ivermectine geen bewezen doeltreffendheid heeft tegen COVID-19 en dat het gebruik ervan risicovol is. 5: Ivermectine kent ook enkele ernstige, zeldzame bijwerkingen, zoals neurologische schade en coma. 6: Merck produceert geen COVID-vaccins.
Waarom zouden de WHO en Merck Ivermectine afraden als het toch goed zou werken tegen COVID-19? Het Naked Capitalism-artikel poneert drie mogelijke verklaringen.
Ten eerste is Ivermectine een generisch en goedkoop geneesmiddel. Omdat het patent vervallen is, zal een farmabedrijf minder verdienen aan de productie van Ivermectine, in tegenstelling tot de nieuwe COVID-vaccins die wel gepatenteerd werden. Maar dat verklaart nog niet waarom de WHO, EMA en FDA Ivermectine afraden tegen het virus. Ze bevelen immers wel het generische Ivermectine aan tegen parasieten. Ze erkennen dat Ivermectine een zeer belangrijk medicijn is, dus je kunt niet zeggen dat ze maar niet willen zien hoe goed dat medicijn is. En we mogen niet vergeten dat Merck helemaal niets verdient aan COVID-vaccins, want het bedrijf produceert die niet. Merck kan nog wel wat verdienen aan Ivermectine, want anders zou Merck haar productie ervan wel stopzetten. De supporters van Ivermectine doen er nog een schepje bovenop: ze verwijzen naar onderzoekers (onder andere Jackie Stone en Pierre Kory) die zeggen dat je de dosis Ivermectine voor de behandeling van COVID-19 gerust mag opdrijven, en dat je Ivermectine ook als preventiemiddel kunt gebruiken, met een dosis per week. En dan moeten we geloven dat farmabedrijven zoals Merck geen extra winsten zouden binnenrijven? Trouwens, het AstraZeneca-vaccin kost ongeveer evenveel als een dosis Ivermectine, en je moet je niet elke week vaccineren.
Nu we het over de kostprijs hebben: economen kunnen berekenen hoeveel een persoon bereid is te betalen om een sterftekans gelijkaardig aan die van COVID-19 te vermijden, door te kijken naar de betalingsbereidheid voor bijvoorbeeld extra veiligheidsuitrusting in wagens, extra verkeersveiligheidinfrastructuur voor kwetsbare weggebruikers, of dure, levensreddende behandelingen in ziekenhuizen. Of ze leggen de hogere huurprijzen in gebieden met minder luchtvervuiling naast de sterftekansen door luchtvervuiling. Hoe dan ook, cijfers variëren van enkele euro's tot enkele tientallen euro's betalingsbereidheid voor het vermijden van een sterftekans van één op een miljoen. De kans dat iemand COVID-19 krijgt en eraan sterft als die persoon niet gevaccineerd is, ligt rond de een op duizend. Maar misschien behoor jij tot een bevolkingsgroep waarbinnen de kans een op tienduizend is. Dan ligt jouw betalingsbereidheid om een dergelijk risico te vermijden algauw op een paar honderd euro's. Dat is je maximumprijs voor een vaccin, als je tenminste geen irrationele vaccintwijfel hebt. Voor een vaccin van rond de tien euro kun je nu niet zeggen dat Big Pharma met de winst gaat lopen. De prijs van vaccins is zo laag omwille van de concurrentie tussen de verschillende vaccinproducenten. Je moet al een behoorlijk irrationeel wantrouwen en haat hebben tegen grote farmabedrijven als je bereid bent om een gezondheidskost van enkele honderden tot tienduizenden euro's op te lopen, opdat een groot bedrijf geen tien euro zou kunnen krijgen. Trek nog de onderzoeks- en productiekosten af van de verkoopprijs, en het is duidelijk dat de COVID-vaccins geen megawinsten vormen voor Big Pharma. En als ze dat wel vormen, dan kun je net hetzelfde zeggen van Ivermectine.
Een tweede verklaring die we lezen in het Naked Capitalism-artikel is dat farmabedrijven onderzoek doen naar nieuwe medicijnen tegen COVID. Merck, bijvoorbeeld, doet volop onderzoek naar Molnupiravir. Omdat dat medicijn te patenteren is en er dus meer winst mee te rapen valt dan met Ivermectine, zou dat de reden zijn dat Merck haar eigen Ivermectine afraadt in het gebruik tegen COVID-19. Hier zien we dat het wantrouwen in Big Business een te hoge vlucht maakt. Het argument dat grote bedrijven niet te vertrouwen zijn omwille van de megawinsten die ze boeken, wordt hier overdreven en veel te onpas gebruikt. We kunnen de vergelijking maken met een typische complottheorie: die is niet te weerleggen, want als er geen bewijs voor is, is dat volgens de complotdenker net een bewijs dat het bewijs wordt verdoezeld door het complot. Ook het argument van de financiële belangen is niet te weerleggen: zelfs als een groot bedrijf zoals Merck iets zegt dat schijnbaar indruist tegen de eigen winstbelangen, dan moet er wel een sluwe verborgen reden zijn die gebaseerd is op winstbelangen.
Voor wie nuchter nadenkt, en zeker voor de bedrijfseconoom, is het zonneklaar dat dat argument geen steek houdt. De situatie van Merck is te vergelijken met een hypothetisch scenario van een grote zuivelproducent die koemelk voor warme dranken afraadt. Waarom doet hij dat? Omdat – hoewel hij zelf koemelk verkoopt – er op koemelk geen patent is en er niet veel mee te verdienen valt, en dan maar onderzoek doet naar een nieuwe te patenteren vloeistof voor in de koffie? Merck is bereid miljoenen euro's van de verkoop van Ivermectine mis te lopen omdat het bedrijf verwacht dat het een nieuw medicijn kan patenteren dat overtuigend beter werkt dan Ivermectine, dat de geneesmiddelenagentschappen snel zullen goedkeuren in de behandeling tegen COVID-19, en dat de concurrentie met de nieuwe COVID-medicijnen en -vaccins van de andere farmareuzen kan weerstaan. En het bedrijf verwacht dan natuurlijk ook dat andere Ivermectine-producenten er niet zullen in slagen om de WHO te overtuigen om alsnog het goedkopere Ivermectine in te zetten tegen COVID-19. Wie dat gelooft, vergeet ofwel dat Merck aandeelhouders heeft die gefocust zijn op de bottomline, namelijk winst maken, of gelooft dat die aandeelhouders heel dom zijn.
Dan komen we bij de derde verklaring: Ivermectine wordt bewust tegengehouden om de uitrol van de COVID-vaccins te garanderen. Vaccins werden versneld goedgekeurd omwille van een noodsituatie. Deze noodvergunning bevat blijkbaar een exclusiviteitclausule: de vaccins zijn enkel toegelaten op voorwaarde dat er geen andere effectieve behandelingen zijn. Dus als Ivermectine goedgekeurd zou worden, dan dreigen omwille van deze exclusiviteitclausule de vaccins hun noodvergunning te verliezen, en dat hebben de vaccinproducenten niet graag. Maar Merck produceert geen COVID-vaccins. Dus de vaccinproducenten zouden erin geslaagd zijn om zowel de WHO, het EMA, de FDA alsook Merck te manipuleren en onder druk te zetten om Ivermectine niet goed te keuren. Oh, en ook de mainstreammedia gaan daarin vlotjes mee en verzwijgen doelbewust de doeltreffendheid van Ivermectine. Maar de vaccinproducenten zijn er blijkbaar niet in geslaagd de WHO te overtuigen om gewoon die clausule bij de noodvergunning te schrappen. En waarom zou Merck dan nog wel onderzoek doen naar Molnupiravir als COVID-behandeling, als het toch op de hoogte was van die clausule? Als dat nieuwe medicijn goedgekeurd wordt, dan gaat dat evengoed de noodvergunning van de vaccins bedreigen. En de kans bestaat dat de WHO beslist dat niet enkel vaccins, maar ook andere COVID-behandelingen een noodvergunning krijgen, met een gelijkaardige exclusiviteitclausule. Kon Merck dan niet beter gewoon wat antivaccindesinformatie verspreiden in plaats van anti-Ivermectine-desinformatie? Hoe meer je erover nadenkt, hoe onwaarschijnlijker deze derde verklaring wordt.
Het zou kunnen dat Ivermectine wel goed blijkt te werken tegen COVID-19, maar het is op het moment van dit schrijven nog te vroeg om dat te concluderen, omdat het onderzoek nog te beperkt is. De vaccintwijfelende huisarts ontraadt de vaccins, onder andere omdat die nog onvoldoende getest zijn geweest op veiligheid en doeltreffendheid. De huidige vaccinatiecampagne wordt beschouwd als een grootschalig experiment met menselijke proefkonijnen. Ironisch genoeg hebben de COVID-vaccins al wel de grootschalige klinische studies doorstaan, wat we niet kunnen zeggen van Ivermectine. Als we nu al Ivermectine zouden goedkeuren, dan kunnen we minstens zo goed zeggen dat de bevolking gebruikt wordt als proefkonijn. Het Naked Capitalism-artikel spreekt van vijftien klinische studies die bewijs zouden leveren van de effectiviteit van Ivermectine tegen COVID-19. Maar dat zijn kleinere studies en er wordt niet bij gezegd welke partijen achter die studies zaten. Zijn dat allemaal studies van onafhankelijke wetenschappers, of zitten er ook studies tussen van farmabedrijven die winst willen slaan uit Ivermectine?
Om het nog erger te maken: de vaccintwijfelende, Ivermectine-supporterende huisarts stuurde me YouTube-filmpjes van mensen als Pierre Kory die letterlijk beweren dat zulke grote gerandomiseerde klinische studies eigenlijk niet hoeven. Ivermectine werd als behandeling tegen bepaalde parasitaire ziektes goedgekeurd op basis van minder en kleinere klinische studies, dus waarom nu voor COVID-19 extra grote studies eisen? Maar voor de vaccins konden de klinische studies dan weer niet groot genoeg zijn. Dat is meten met twee maten en gewichten.
Over een dubbele moraal gesproken: het Naked Capitalism-artikel verwijst naar de dalende COVID-sterftecijfers in Indiase regio's waar Ivermectine als behandeling gebruikt wordt. De mainstreammedia en overheden, met hun COVID-statistieken, worden gewantrouwd door vaccintwijfelaars. Maar toevallig worden de statistieken in precies die regio's waar Ivermectine gebruikt wordt, wél vertrouwd. Hebben ze daar toevallig ook betere PCR-tests of betrouwbaardere overheden?
Met een beetje kritisch denken kunnen we zien dat het verhaal van de vaccintwijfelende huisarts behoorlijk inconsistent is. Ik denk dat het verhaal veel simpeler is. De WHO raadt voorlopig het gebruik van Ivermectine tegen COVID-19 af, omdat er nog te weinig bewijs van effectiviteit is en er veel arme mensen zijn die Ivermectine nodig hebben tegen gevaarlijke parasieten. Die mensen worden geschaad wanneer rijke mensen Ivermectine gaan opkopen als preventiemiddel. Ivermectine heeft ook gekende bijwerkingen, waarvan sommige heel ernstig. Dat wordt beaamd door Merck. Omdat de kosten-batenverhouding van Ivermectine in de behandeling tegen COVID voorlopig nog erg onzeker is, zijn overheden niet bereid de schadeclaims (van mensen die Ivermectine namen tegen COVID en dan ernstig ziek werden) op zich te nemen. Als Merck dan wel Ivermectine laat autoriseren in het gebruik tegen COVID-19, dan zal dat zijn onder de voorwaarde dat Merck geconfronteerd wordt met dat risico op schadevergoedingen. En dat is niet goed voor de bottomline: winst maken. Daarom speelt Merck op veilig en wacht tot er meer evidentie is dat Ivermectine een goede kosten-batenverhouding heeft. We mogen niet vergeten dat het risico op schadevergoedingen een belangrijke factor is in de afweging door aandeelhouders. Het gaat over schadeclaims van miljoenen euro's per claim.
Die grote schadevergoedingen kunnen een nieuwe bedreiging vormen voor de betrouwbaarheid van wetenschap. Wetenschappelijke studies die gesponsord worden door de industrie worden terecht gewantrouwd omwille van financiële belangenconflicten. Maar niet enkel bij de partijen die een middel verkopen, maar ook bij de partijen die het middel gebruiken, kunnen ernstige financiële belangenconflicten meespelen. Dat zien we binnen de antivaccinatiebeweging. Patiëntenverenigingen die het slachtoffer menen te zijn van vaccins, azen op miljoenen euro's schadevergoedingen en huren daarbij advocaten in die op hun beurt wetenschappers betalen om bewijs te leveren dat vaccins de schade hebben veroorzaakt. Zo hebben invloedrijke antivaccinonderzoekers zoals Andrew Wakefield (bekend van een beruchte mazelenvaccin-autismestudie) en Romain Gherardi belangenconflicten, want ze hebben geld ontvangen van patiëntenverenigingen of advocatenbureaus. Antivaxers kijken te eenzijdig naar belangenconflicten van de industrie en niet naar gelijkaardige belangenconflicten binnen de eigen beweging.
En als je dat allemaal niet gelooft, dan kan ik nog steeds dezelfde slechte kaart spelen die antivaxers vaak uitspelen: de vaccintwijfelende Ivermectine-supporter zit mee in het complot en wordt ingehuurd door de Ivermectine-producerende Big Pharma-bedrijven die uit zijn op maximale winst en maar al te graag massale hoeveelheden Ivermectine willen verkopen.
Meer van Stijn Bruers