30 september 2020
Que sais-je?
Hokjes. Wordt u er ook wel eens ingestopt? Tezamen met de bijpassende mening? En is het nu net dat wat u vooral niét wilt? Omdat u bovendien soms de weg kwijt bent in het doolhof van al die verschillende meningen die alle kanten opschieten. Nu eens naar links, dan weer naar rechts. Of naar de extreme versie ervan. Maar vooral omdat u van nuance houdt en ook van wat twijfel. En van wikken en van wegen.
Stopt men u bij 'de wokers', klasseert men u bij de millennials of de sneeuwvlokjes, bent u 'een gutmensch' of behoort u tot de meest beschimpte groep dezer dagen, de blanke – of ben ik hier verplicht 'wit' te gebruiken? – heteroseksuele, geprivilegieerde man van middelbare leeftijd?
Pint men u vast op een identiteit, welke die ook moge zijn? Beslist men voor u welke vlag u dient buiten te hangen omdat u zich nu net toevallig vooral in die bepaalde hoek ophoudt waar het bijbehorende gedachtegoed mainstream is?
Ik heb bezwaren. Omdat ik niet in één hokje te vatten ben. Omdat het mogelijk moet zijn om met één been uit een vakje te gaan staan. Omdat, als die hokjes wiskundige verzamelingen zouden verbeelden, ik liefst in de doorsnede ervan verblijf. Omdat ik tussen wal en schip vertoef. Omdat ik, jawel, graag van verschillende walletjes eet en met diverse schepen meevaar. Een beetje zoals een kameleon ook, die van kleur verandert naargelang de omgeving. Niet uit wispelturigheid, maar omdat mijn mening kan wijzigen van zodra er zich nieuwe feiten of inzichten aandienen.
Wanneer ik bij gutmenschen ben, ervaar ik dat als een aangenaam warm bad. Wanneer ik denk aan een paar blanke mannen van middelbare leeftijd weet ik dat zíj het met grote voorsprong waren die me de wereld leerden doorgronden, van wie ik het meeste heb geleerd, die ik uitentreuren vragen mocht stellen. En van sommige wokers kan ik af en toe wel begrijpen dat ze bepaalde gevoeligheden uiten. Een aantal millennials ben ik dan weer vooral dank verschuldigd omdat ze me – monkelend maar geduldig – steeds opnieuw vrede laten sluiten met die koppige computer.
Ik heb bezwaren. Ik wil een beetje van dit zijn en een beetje van dat. Modern, maar zo heel af en toe ook wel wat postmodern. Vast, maar ook wel eens vloeibaar. De breuklijn ergens anders zien liggen dan daar waar men ze steevast ontwaart. Mijn verstand gebruiken, maar ook mijn hart laten spreken. Van mening kunnen veranderen wanneer onbetwistbare feiten of doorslaggevende argumenten mijn twijfelend brein bereiken, in welk midden ik me op dat moment ook bevind. Omdat ik niet langer wil buigen voor de angst vrienden te verliezen omdat ik van koers verander. Echte vriendschappen kunnen daar namelijk tegen.
Wanneer het me hierbij aan durf ontbreekt, is het Michel de Montaigne die me dan maar een doorslaggevend duwtje in de rug moet geven wanneer ik al eens radicaal mijn gewijzigde mening kenbaar wil maken, omdat de nuchtere feiten onweerlegbaar, klaar en duidelijk zijn: 'Ik huldig en omhels de waarheid, bij wie ik die ook vind, en geef mij graag met wapens en al over, zodra ik haar maar in de verte zie naderen.' (Essays III, 8)
Wanneer ik twijfel, wil ik daarnaast afwachtend aan 'epoche' doen, het opschorten van een definitief oordeel wanneer verschillende meningen mijn hoofd doen tollen 'als een op hol geslagen paard'. (Essays I, 8) Net zoals Montaigne – zelf steeds scherp en schalks, maar evengoed nooit wars van mildheid en mededogen voor de mens én voor zichzelf. De zachte mosterd haalde hij bij Cicero, Seneca, Lucretius en bij Plinius de oudere: 'Het enige wat zeker is, is dat er niets zeker is.' Que sais-je? (Essays, II, 12) Wat weet ik? Ik weet alvast dat ik zeker weet dat ik wil mogen twijfelen, meningen geduldig op de weegschaal wil leggen. Kauwen en herkauwen. Zeker mogen zijn over zaken die zeker zijn en onzeker over zaken die voor discussie vatbaar zijn. En dát hokje is er een waar ik zonder veel bezwaren wél in geklasseerd wil worden. Zodat ik van daaruit kritisch, correct geïnformeerd én vrij kan kiezen welke kant ik opkijk.
Meer van Sophia De Wolf