Kwintessens
Geschreven door Bart Libbrecht
  • 6947 keer bekeken
  • minuten leestijd
  • Reacties

24 augustus 2020 Pas a.u.b. het grondrecht op leven aan!
In België werden er opnieuw forse maatregelen afgekondigd om het SARS-CoV-2-virus te bestrijden. De provincie Antwerpen viel vooral in de prijzen. De maatregelen doen vragen oprijzen over de proportionaliteit en de subsidiariteit van de maatregelen. De gouverneur van de provincie Antwerpen, Cathy Berx, voegde er in De Standaard van zaterdag 1 augustus 2020 fijntjes aan toe dat dit legitiem was omdat er maar één absoluut juridisch grondrecht is: het recht op leven. Men kan en mag niet zonder reden gedood worden en de overheid moet de burger hiertegen beschermen. De andere grondrechten zijn relatief en bediscussieerbaar in functie van de context waardoor verregaande maatregelen verdedigbaar zijn. Vandaar dat de overheid zich het recht toe-eigent om de bevolking verregaande maatregelen op te leggen.
Op 11 augustus 2020 richtten 800 artsen, 1000 medische professionals en 13 hoogleraren een alarmerend schrijven aan de Nederlandse kamer om hun bezorgdheid te uiten over de impact van de nieuwe maatregelen tegen de uitbraak van het SARS-CoV-2-virus. De nieuwe maatregelen werden op 20 augustus ingediend. Ze pleiten voor subsidiariteit en proportionaliteit en maken zich zorgen over de buitenproportionele strafmaatregelen, schending van de grondrechten, inbreuken op de lichamelijke integriteit en het aan banden leggen van de zelfbeschikking van de burgers. Het zijn deze grondrechten, deze lichamelijke integriteit en deze zelfbeschikking die relatief zijn ten aanzien van het fameuze absolute grondrecht op leven.
De grond van de argumentatie is dat in 98% van de gevallen de besmetting met het SARS-CoV-2-virus een mild verloop heeft en de mortaliteit volgens de WHO maar 0,6% is waardoor de omgekeerde isolatie, de bescherming van de kwetsbaren, een verdedigbare oplossing is. De draconische maatregelen brengen de volksgezondheid meer schade toe dan dat ze gezondheidswinst opleveren. De besmettelijkheid van het virus is beperkt tot zij die sterk positief testen op de RT-PCR-test en dat is een kleine groep. Het ultieme doel van de maatregelen moet het streven naar een optimale gezondheid voor een zo groot mogelijke groep zijn. Met de huidige maatregelen is dit een forse slag in het water. Meer nog, naargelang de gebruikte definitie van gezondheid kan men zelfs beargumenteren dat de maatregelen de gezondheid van quasi de gehele bevolking schaden. Dat is pas een pandemie.
Wat is gezondheid? In 1948 heeft de WHO gezondheid gedefinieerd als een 'toestand van volledig lichamelijk, mentaal en sociaal welzijn en niet enkel een toestand waarin er geen sprake is van ziekte'. Deze definitie wordt sinds 2011 onder vuur genomen omwille van drie redenen. Om te beginnen wordt de samenleving op die manier compleet gemedicaliseerd. Daarnaast is de definitie van ziekte verschoven. Omwille van de medische vooruitgang worden we geconfronteerd met ouder worden en chronische ziekten waardoor de toestand van volledig lichamelijk, mentaal en sociaal welzijn onbruikbaar en onmeetbaar wordt. Alle mensen bevinden zich lichamelijk, mentaal en sociaal ergens op het spectrum tussen gezond en ongezond. Machteld Huber en haar collega's hebben in 2011, in hun paper How should we define health?, gezondheid vertaald naar het vermogen om zichzelf fysiek, mentaal en sociaal aan te passen aan de uitdagingen van het leven. Gezondheid is de zelfregulatie van drie gezondheidsdimensies. Iemand is fysiek gezond als hij het vermogen heeft om protectief te reageren op fysiologische stress en terug te keren naar een nieuw evenwicht zonder fysiologische stress. Mentale gezondheid is de subjectieve ervaring dat moeilijke situaties bevattelijk, hanteerbaar en zelfs betekenisvol zijn. Men kan de situaties aan. Een sociaal gezond persoon kan sociaal participeren en zich verbonden voelen ondanks de beperkingen die hij heeft. Met deze definitie kan een chronisch ziek iemand toch een gezond leven leiden als hij fysiek, mentaal en sociaal zijn leven in handen kan nemen. Ziekte is relatief ten aanzien van het regulatievermogen.
Deze definitie is uiterst relevant omdat ze naadloos aansluit op wat leven is vanuit een evolutiewetenschappelijke hoek: efficiënt actie ondernemen om zich aan te passen aan de noden van jezelf en je groep. Een ervaring van onvermogen gaat gepaard met stress en lijden. Chronische stress zorgt op middellange termijn voor verregaande cognitieve, lichamelijke en sociale problemen. Vanuit deze invalshoek krijgen we waarschijnlijk een volledig andere kijk op maatregelen zoals verplichte sociale distantie, (semi-)verplichte isolatie, hygiënemaatregelen en verplichte persoonlijke beschermingsmaatregelen.
De maatregelen zijn verantwoordbaar vanuit een negatieve visie op gezondheid en een zeer enge juridische kijk op het absolute grondrecht van een mens. Maar ze zijn buitenproportioneel en niet subsidiair als men gezondheid definieert als het vermogen om zich aan te passen aan de fysieke, mentale en sociale uitdagingen van het leven. De zelfregulatie wordt op het niveau van grote bevolkingsgroepen beperkt waardoor men de gezondheid van de globale bevolking verkleint, schijnbaar ten voordele van een kleine kwetsbare groep van zieken en ouderen. Al is deze conclusie zeer discutabel omdat men ook de gezondheid van de kwetsbare groep reduceert tot de afwezigheid van ziekte. Ook de fysieke, mentale en sociale zelfregulatie wordt ook bij zieken en ouderen gefnuikt.
Vanuit de definitie van Huber en collega's is het absolute grondrecht, het recht op leven, misschien / waarschijnlijk aan een grondige revisie toe om schadelijk en contraproductief ingrijpen langs de zijde van de overheid te beperken. Concreet moet het recht op leven worden uitgebreid met het recht om te ageren in functie van de eigen fysieke, mentale en sociale gezondheid. Daartegenover staat de plicht om niemand anders dezelfde zelfregulatie te ontnemen. Dat is een kwestie van reciprociteit.
Dit wil niet zeggen dat de zieken en ouderen hiervoor het gelag moeten betalen. Integendeel, de uitbreiding van het grondrecht zal de zelfregulatie en de verantwoordelijkheid van mensen, ook van de kwetsbaren en de zieken, vergroten. In het geval van het SARS-CoV-2-virus is het belangrijk om mensen, en zeker de kwetsbaren, te informeren over wat zij en hun geliefden kunnen doen om zichzelf te beschermen. Als ze dit zouden willen. Per slot van rekening heeft gezondheid fysieke, mentale en sociale dimensies. Wat zij willen of net niet willen doen behoort tot hun zelfbeschikking. Bestraf daarom diegenen die de persoonlijke keuzes van mensen met de voeten treden. Dat is dan de resterende taak van de overheid, de bescherming van het grondrecht van alle mensen.
Kwintessens
Dr. Bart Libbrecht (1973) studeerde orthopedagogie, publiek management, filosofie en promoveerde op een onderzoek naar transdisciplinaire samenwerkingsverbanden. In 2015 richtte hij Vialogos – GEDEELDE ZORG op, een organisatie die inzet op innovatie en sociaal ondernemerschap. Als freelance-consultant helpt hij organisaties duurzaam innoveren en reorganiseren.
_Bart Libbrecht Lid van de humanistische denktank Kwintessens
Meer van Bart Libbrecht

_Recent nieuws

Bekijk alle nieuwe berichten

_Populair nieuws

Bekijk meer populair nieuws