1 juni 2020
Wat eten we morgen?
Misschien zag je ze wel in meerdere kranten, de recente advertentie van GAIA. De advertentie met als kop 'We hebben er genoeg van …' toont een reeks dieren waaronder een varken, een koe, een kip enzovoort. Ze worden verbonden aan een ziekte zoals de varkenspest, de gekke koeienziekte en de vogelgriep. En uiteraard is er ook de verwijzing naar het COVID-19-virus, want ook hier zou een dier aan de basis liggen van alle ellende.
De advertentie deed her en der nogal wat stof opwaaien. En niet in het minst bij enkele organisaties actief binnen de voedselketen. Naast de niet mis te verstane boodschap van enkelingen om hiermee op te houden, werd ook officieel klacht ingediend bij de JEP (Jury van Ethische Praktijken inzake Reclame).
De JEP oordeelde dat de klacht ongegrond was. De JEP argumenteerde dat de adverteerder met de advertentie 'bij wijze van globale systeemkritiek onder de aandacht wou brengen dat uitbraken van in de advertentie vermelde epidemieën, pandemieën en dierenziektes allerhande telkens ook zeer veel dierenleed hebben teweeggebracht bovenop het menselijk leed en de vinger wou leggen op de menselijke gezondheidsrisico's van industriële/intensieve veehouderij- en vleesproductiesystemen'. Bovendien merkt de JEP op 'dat uit de advertentie niet blijkt dat landbouwers/veehouders persoonlijk geviseerd of verantwoordelijk gesteld zouden worden voor de huidige coronaviruspandemie ...'.
Nu is het mij niet zozeer te doen om de advertentie, maar wel om de aandacht te vestigen op de problematiek van voedselzekerheid, voedselproductie en voedselconsumptie. Ik ben lang niet de enige om dit in coronatijden te doen.
In een opinie verschenen in De Morgen op 17 april pleiten vooraanstaande academici voor een 'interfederale taskforce' die een voedselbeleid moet invoeren. Uiteraard geen probleem met de oprichting van een interfederale taskforce (en misschien moet de landbouw, samen met de volksgezondheid zoals sommigen vragen, worden geherfederaliseerd), het is alleen niet zeker dat op basis van het recept dat de professoren voorstellen effectief de voedselzekerheid van morgen zal worden gewaarborgd.
Ik geloof best dat we het eens zijn dat er transparantie komt rond prijzen, voorraden, aanvoerstromen, vraag en aanbod van levensmiddelen, en dat dit alles wordt onderworpen aan een strenge en onafhankelijke controle. Er is dus niets mis met bovenstaande voorstellen en twijfels over de goede bedoelingen van de auteurs zijn er al helemaal niet. Maar waarom – uitzonderlijke tijden vragen immers om uitzonderlijke voorstellen – niet meteen ook pleiten voor een alternatief businessmodel voor voedselvoorziening? Waarom niet meteen ook pleiten voor een ander consumptiepatroon?
Als we de voedselzekerheid van morgen vandaag moeten organiseren, waarom dan ook geen aandacht besteden aan concepten zoals het promoten van de korte keten, biologische landbouw, onderzoek naar ontwikkeling en productie van kweekvlees enzovoort?
De tijd is rijp om het momentum dat de coronacrisis biedt aan te grijpen om de voedselproblematiek in een breder perspectief te plaatsen. Het zou getuigen van een gemiste kans om het nu enkel te hebben over voedselzekerheid.
Opmerkzaamheid voor de milieuaspecten verbonden aan ons industrieel-agrarisch model en aan het dierenleed dat nog steeds prominent aanwezig is binnen de veehouderij, om maar twee van de vele aandachtspunten naar voor te schuiven, lijkt aangewezen en ook haalbaar. Getuige hiervan de vele lokale en bovenlokale initiatieven rond voedselvoorziening, productie en consumptie, die tegenwoordig als paddenstoelen uit de grond schieten.
Men kan de boodschap van GAIA dan ook eerder als een uitnodiging zien om het debat over voedselzekerheid en voedselconsumptie ten gronde te voeren, in plaats van de advertentie te kapittelen als een ongepaste boodschap aan het adres van hardwerkende mensen die het al moeilijk genoeg hebben.
De JEP heeft dit alvast goed begrepen en de waarde en het belang van de advertentie in een juist perspectief geplaatst.
Meer van Frank Demeyere