Hoewel waterschaarste bij ons vooral tijdens de zomermaanden leidt tot bezorgdheid, vormt dit probleem voor een derde van de wereldbevolking een permanente uitdaging. Om die reden pleit ik graag voor een andere kijk op waterverbruik. Arjen Hoekstra benadrukt dat al ons thuisverbruik opgeteld – zwembad, afwas, bad, douche en toilet – slechts 1% vormt van ons totale waterverbruik. De overige 99% zit verscholen in de consumptiegoederen die we kopen, eten en drinken. We zien niet dat er voor de productie van 1 kilogram rundsvlees 3000 liter water nodig is, of voor 1 liter melk 1020 liter water. Dit verbruik komt niet op onze jaarlijkse factuur, en de invloed is in de hedendaagse globale economie vaak niet te zien in eigen land. Maar betekent dat dat dit verbruik er niet toe doet?

Hoekstra en collega's ontwikkelden de Water Footprint, die per product aangeeft hoeveel water er nodig is om het te produceren. De cijfers zijn ontstellend. Reken dat u voor het vullen van een opzetzwembad met een diameter van 3,5 meter ongeveer 6500 liter water nodig heeft. Wil u nu naast dat zwembad een gezellige barbecue houden, dan telt u maar liefst 3000 liter water per biefstuk (15 500 liter/kilogram rundsvlees), en zo'n 216 liter per varkensworstje (4800 liter/kilogram varkensvlees). U had het allicht begrepen: met één barbecue voor twee personen voegt u één zwembad water toe aan uw watervoetafdruk. Wat we eten en drinken, is bijgevolg uitermate belangrijk als we waterschaarste echt ernstig willen nemen. In het bijzonder de productie van dierlijke producten vereist enorm veel water. Dat is niet omdat koeien, varkens en schapen zelf zo bijzonder veel drinken. Het hoge waterverbruik van de veeteeltsector wordt veroorzaakt door het telen van de enorme hoeveelheden voedergewassen die nodig zijn om het vee te voeden. Dieren in de veeteelt zijn namelijk zeer inefficiënte energieomzetters. Zo gaat er steevast meer voedingswaarde in een koe dan wat ze uiteindelijk zelf aan voedingswaarde oplevert wanneer ze geslacht is. Zie het proces als een omgekeerde piramide, met aan de brede bovenzijde grote hoeveelheden water, land en voedsel (voedsel dat trouwens evengoed eetbaar is voor mensen), en op het smalle uiteinde een klein puntje vlees om op te eten. In tijden van waterschaarste, overbevolking en klimaatverandering, lijkt het logischer om de producten aan de brede bovenkant van die piramide rechtstreeks in te zetten voor de mens.

Dus? Snel het zwembad vullen, voor we ook dat niet meer mogen? Ik hoop dat de vele oproepen tot solidariteit van de laatste maanden dergelijke redeneringen de kop in drukken. Tegelijkertijd begrijp ik ze. Op moeilijke dagen kan het voelen alsof vooral de leuke dingen ons worden afgenomen. Voor wie twijfelt, voor wie gekneld zit tussen verantwoordelijkheidsgevoel en de geruststellende garantie op zomerse verkoeling, of voor wie zijn of haar zwembad reeds vulde: Ik bied u graag een ander perspectief op deze waterkwestie.

Het is in tijden van wereldwijde internationale handel relatief gemakkelijk om blind te blijven voor de reële impact van onze dagelijkse consumptiegewoonten. Zoals gezegd, we zien het niet en we betalen er niet voor, althans niet hier. Mensen die leven in kwetsbare gebieden krijgen de verborgen kosten gepresenteerd in de vorm van extreme droogte en hitte, niet alleen in de zomer, maar het hele jaar door. Als de coronacrisis mij echter één ding duidelijk maakt, is het wel dat de mens in staat is tot onverwacht grote daden van solidariteit. Door het hele jaar door bewuste keuzes te maken in onze consumptie kunnen we invloed uitoefenen op de levensomstandigheden van alle mensen wereldwijd.