6 december 2022
Is FIFA nodig voor het WK voetbal?
Over het algemeen werken de nationale elftallen rond dit moment de eerste EK-kwalificatiewedstrijden af die een kleine twee jaar later plaatsvinden. Bovendien is de wereldkampioen in normale jaren ook reeds sinds de zomer bekend. Dit jaar vindt het WK echter deze weken plaats. De nationale competities zijn opgeschort en ook het Europees clubvoetbal wordt even gestaakt.
In 2010 beslisten de 24 leden van het uitvoerend comité van de FIFA op een ondoorzichtige manier dat het WK van 2022 zou worden toegewezen aan Qatar. Dat was best merkwaardig omdat alle andere kandidaatlanden veel betere dossiers hadden ingediend. De VS zouden volgens de kenners veruit het beste dossier hebben gehad en dus ging iedereen ervan uit dat ze het zouden halen. De FBI kreeg enige tijd later lucht van wijdverbreide corruptie binnen de FIFA.
De FBI heeft aangetoond dat de toewijzing van het WK aan Qatar het resultaat was van passieve corruptie van een aantal leden van de FIFA, waaronder de Amerikaan Chuck Blazer van de Amerikaanse voetbalbond.
Ook Jack Warner, een Trinidadiaan, was een sleutelfiguur in de passieve corruptie.
Als vicepresident van de CONCACAF, de voetbalfederatie voor Noord-Amerika, Centraal-Amerika en de Caraïben, was hij in een positie die het mogelijk maakte om stemmen voor Qatar te verzamelen. Deze leden lieten zich volgens de FBI omkopen door de Qatari. Ook vele Afrikaanse landen werden verleid, al dan niet door corruptie, om voor Qatar te stemmen.
Twaalf jaar later zit de wereld opgescheept met een WK voetbal in een land dat geen voetbaltraditie heeft. Het land ontbeert ook nog eens de klimatologische omstandigheden om het toernooi in de zomer te laten plaatsvinden. Daarnaast is het geen geheim dat Qatar geen democratie noch een rechtsstaat is. Het land is eveneens berucht omwille van de vijandigheid ten aanzien van lgbt+-gemeenschap en het gebrek aan gelijkwaardigheid tussen man en vrouw. Ten slotte weten we ondertussen dankzij de onthullingen in The Guardian dat er meer dan 6 500 doden zijn gevallen onder arbeidsmigranten tijdens de bouw van de WK-infrastructuur.
Gianni Infantino, de huidige Italiaans-Zwitserse FIFA-baas, ontkent echter deze cijfers met klem en sprak in januari nog van drie doden.
Infantino beschuldigt het Westen overigens van hypocrisie. Hij vindt de kritiek omwille van het gebrek aan mensenrechten voor de gastarbeiders en lgbt+ op Qatar onkies. Hij verwijst hiervoor naar het koloniale verleden van de Westerse landen. Blijkbaar wegen de praktijken uit het verleden van de Westerse landen voor Infantino zwaarder door dan de huidige schendingen van mensenrechten door de Qatarese machthebbers. Het is duidelijk dat Infantino de politiek van zijn voorganger Sepp Blatter verderzet om niet-traditionele voetballanden te charmeren om zo hun steun te verkrijgen voor een derde termijn als FIFA-voorzitter.
Dit illustreert hoe moeilijk het in de toekomst zal zijn voor de Westerse landen om opnieuw invloed te verkrijgen binnen de FIFA. Dat betekent dat Westerse waarden niet per se zullen meetellen voor de toewijzing van een WK aan kandidaatlanden. De UEFA (de Bond die de Europese voetballanden verenigt) heeft 55 stemmen binnen de FIFA op een totaal van 211. Dat betekent dat de UEFA op haar eentje niet kan wegen op de beslissingen binnen de FIFA. Dit zet de deur dus open voor het politieke misbruik van het WK door ondemocratische landen zoals Rusland (2018) en Qatar (2022).
Dat betekent dat landen die het niet nauw nemen met mensenrechten, corruptie als modus operandi gebruiken om hun zin te krijgen op het niveau van de FIFA. Landen die hun onfrisse nationale normen via een WK aan de wereld willen opdringen krijgen meer kans om het WK voetbal binnen te halen.
De tijd lijkt aangebroken voor de democratische landen om na te denken over hoe ze met deze nieuwe realiteit moeten omgaan. Zoals de kaarten nu liggen is het onwaarschijnlijk dat de FIFA zodanig kan worden hervormd dat elementaire ethische principes een plaats krijgen. Daarom is het nodig dat de Westerse landen uit de FIFA stappen om een nieuwe quasi-wereldwijde overkoepelende bond op te richten. Ook andere democratische landen met een aanvaardbaar trackrecord op het vlak van waarden en normen zouden moeten worden meegenomen. Voor de vuist weg denk ik aan landen als de VS, Australië, Zuid-Afrika, Japan en dergelijke meer.
Deze voetbalbond zou transparant moeten functioneren. Voor het stemrecht moet een evenwicht worden gevonden tussen het belang dat een land vertegenwoordigt in het wereldwijde voetbal en de rechten van kleinere voetballanden. Daarnaast zou er een duidelijk en bindend ethisch handvest moeten worden opgesteld. Bovendien zou een land een WK moeten kunnen worden ontnomen indien er corruptie wordt vastgesteld of als het organiserende land het ethische handvest met de voeten treedt.
Zou dit niet betekenen dat de wereldkampioen van de FIFA gedevalueerd wordt? Ja en dat is precies de bedoeling. Op commercieel, sportief en prestigevlak zou de FIFA-wereldkampioen nog weinig waard zijn. Grote sponsors zouden wellicht kiezen voor de commercieel interessantere en prestigieuzere Westerse bond. Het voetbalniveau zou er door dat geld een pak hoger liggen dan in de competitie van de FIFA.
Het gevolg is dat het financieel en qua uitstraling interessanter zou zijn voor de bonden om in de Westerse wereldbond te spelen. Met andere woorden: vele landen zouden allicht verkiezen om de FIFA te verlaten om de Westerse te bond vervoegen. Dit zou hen dwingen de Westerse waarden te aanvaarden. De vraag blijft echter of de Westerse bonden deze noodzakelijke stap durven zetten.
Meer van Jean-Nicolas De Wulf